Cortona – perła Toskanii. Przewodnik po mieście
Cortona: Odkryj magię etruskiego miasta w sercu Toskanii
Cortona to jedno z najpiękniejszych miasteczek Toskanii, położone malowniczo na wzgórzach prowincji Arezzo. To starożytne etruskie miasto zachwyca turystów swoją atmosferą, zabytkami i przepięknymi widokami na Val di Chiana. Jeśli planujesz podróż do Toskanii, Cortona powinna znaleźć się na szczycie listy miejsc do odwiedzenia.
Ja byłam w Cortonie wielokrotnie, ostatnio w listopadzie. Latem po centrum przechadzają się tłumy turystów, ale wiosną i jesienią uliczki są raczej wyludnione. Po południu miło napić się czerwonego wina w lokalnym barze i porozmawiać z miejscowymi – zdaje się, że Cortona nie utraciła całkiem swojego charakteru…
Cortona znajduje się około 30 km na południe od Arezzo, 100 km od Florencji i 50 km od Perugii, stolicy Umbrii. Położona jest na wysokości 600 metrów n.p.m., słynie z panoramicznych widoków, zabytków etruskich i renesansowych, dobrego wina. Największą popularność przyniosła jej jednak książka „Pod słońcem Toskanii” Frances Mayes (1996 rok), a później film pod tym samym tytułem (2003 rok).
Charakterystyczne dla Cortony są wąskie, strome uliczki wykładane kamieniami, które wspinają się po zboczu wzgórza, schody i schodki w cieniu wysokich kamienic. Główna arteria miasta to Via Nazionale, wiodąca od Piazza Garibaldi do Piazza della Repubblica, jedna z niewielu ulic biegnących w poziomie.
Historia Cortony – etruskie korzenie i średniowieczna świetność
Cortona należy do najstarszych miast Toskanii – już Etruskowie założyli tu swoje osiedla w VII wieku p.n.e., wykorzystując strategiczne położenie na wzgórzu. Miasto nosiło wówczas nazwę Curtun i było jednym z dwunastu głównych ośrodków Ligi Etruskiej. Pozostałości z tego okresu – fragmenty murów obronnych oraz grobowce – można podziwiać do dziś.
W średniowieczu Cortona była wolną komuną, później znalazła się pod panowaniem Florencji. To właśnie w okresie renesansu miasto przeżywało swój złoty wiek – powstawały wspaniałe pałace, kościoły i dzieła sztuki.
Najważniejsze atrakcje Cortony – co warto zobaczyć
Piazza della Repubblica – serce Cortony
Serce miasta stanowi Piazza della Repubblica, otoczona renesansowymi pałacami. Na placu wznosi się Palazzo Comunale z charakterystyczną wieżą zegarową. Prace nad budową Palazzo Comunale rozpoczęły się w XII wieku, pierwszy kamień położono na pozostałościach forum rzymskiego, na skrzyżowaniu starożytnego cardo i decumanus. Budynek został zmodyfikowany i rozbudowany w XVI wieku, dodano nowe skrzydło, łuk oraz wieżę.
W sezonie letnim na placu gromadzą się turyści i miejscowi, można tu wypić aperitivo i zjeść coś w barach i restauracjach.
Duomo di Cortona – katedra pw. Wniebowzięcia NMP
Katedra Cortony, pochodząca z czasów renesansu, znajduje się przy Piazza del Duomo, przy samych murach czy raczej nad nimi. Fasada jest skromna, kamienna, prosta. We wnętrzu świątyni możemy zobaczyć obrazy Luki Signorelego i Pietro da Cortona.
Muzeum Diecezjalne
Museo Diocesano znajduje się naprzeciwko katedry i zawiera niezwykłą kolekcję sztuki sakralnej. Można tu podziwiać dzieła Fra Angelica, w tym słynne „Zwiastowanie” – jedno z najpiękniejszych wczesnorenesansowych przedstawień tego tematu. Obraz pierwotnie umieszczony był na ołtarzu głównym w kościele San Domenico, na początku XIX wieku przeniesiono go do muzeum. Poraża nas intensywność kolorów, złoto mieniące się na szacie anioła, jego roziskrzone skrzydła, ornamenty aureoli, ciemna zieleń ogrodu inkrustowana kwiatami. „Zwiastowanie” dominikańskiego mnicha miało podobno – oprócz funkcji estetycznej – pełnić także funkcję dydaktyczną. Ale czy człowiek patrzący na taki ołtarz mógł odczuwać cokolwiek innego niż czysto dziecięcy zachwyt?
Muzeum posiada też drugi obraz Fra Angelica, poliptyk „Madonna na tronie ze świętymi”, wykonany również dla San Domenico, a także prace Sassetty, Signorellego czy Lorenzettiego. W jednej z sal wisi czternastowieczny wizerunek miejscowej świętej, Małgorzaty, w chustce i sukience w kratkę. Ocalał ze zniszczonego kościoła wzniesionego ku jej czci w najwyższym punkcie miasta, tam, gdzie dziś stoi bazylika wybudowana w XIX wieku.
Museo dell’Accademia Etrusca e della Città di Cortona (MAEC)
To absolutna perła dla miłośników historii i sztuki. Mieści się w Palazzo Casali z XIII wieku i prezentuje jedną z najważniejszych kolekcji zabytków etruskich w Toskanii. Najsłynniejszym eksponatem jest etruski żyrandol z V wieku p.n.e., wykonany z brązu i bogato zdobiony. Muzeum prezentuje również egipską kolekcję, rzymskie mozaiki oraz malarstwo z różnych epok.
Mury etruskie
W centrum miasta można również zobaczyć pozostałości etruskich murów obronnych, które otaczają Cortonę na długości około 3 km. Najlepiej zachowane fragmenty znajdują się przy Porta Sant’Agostino oraz w górnej części miasta.
Kościoły Cortony
Chiesa di San Francesco to jeden z najstarszych kościołów franciszkańskich we Włoszech, założony jeszcze za życia św. Franciszka w 1245 roku. Wnętrze zachowało gotycki charakter, a na uwagę zasługują szczególnie relikwie św. Franciszka oraz piękne drewniane krucyfiksy. Legenda głosi, że sam święty z Asyżu modlił się w tym miejscu.
Santuario di Santa Margherita znajduje się na samym szczycie wzgórza, około 20 minut marszu z centrum miasta stromą drogą (naprawdę stromo!). Kościół poświęcony jest św. Małgorzacie z Cortony, patronce miasta. Była ona franciszkańską tercjarką, która po nawróceniu poświęciła życie opiece nad biednymi i chorymi. Bazylikę wzniesiono w XIX wieku, na ruinach poprzedniego kościoła. Największą jej ozdobą jest rozeta wyrzeźbiona przez Giovanniego Pisana, pozostałość ze zburzonej świątyni. Na ołtarzu można zobaczyć zmumifikowane ciało świętej oraz krzyż, z którym rozmawiała. Na wzgórze warto się wdrapać, jeśli nawet nie dla podziwiania architektury kościoła, to dla niepowtarzalnych widoków na dachy Cortony i Jezioro Trazymeńskie.
Chiesa di San Domenico z XV wieku to kolejny ważny kościół. We wnętrzu można podziwiać freski z XIV i XV wieku oraz piękny główny ołtarz. Kościół ma spokojną, kontemplacyjną atmosferę i często odbywają się tu koncerty muzyki klasycznej.
Panorama i punkty widokowe
Jedną z atrakcji Cortony są niewątpliwie panoramiczne widoki. Z placu przed katedrą zobaczymy winnice i cmentarz na łagodnym zboczu. Z wielu uliczek otwierają się też wspaniałe widoki. Na Piazzale Garibaldi można przysiąść na barierce i podziwiać dalekie Lago Trasimeno.
Wino i lokalne produkty
Cortona znajduje się w sercu regionu Cortona DOC, znanego z doskonałych win. Vino Nobile di Montepulciano można kupić w wielu enotekach w mieście, ale warto również spróbować lokalnych win z okolicznych winnic.
W Enoteca Enotria przy Via Nazionale znajdziecie szeroką selekcję toskańskich win oraz lokalnych produktów jak oliwa z pierwszego tłoczenia, miody, sery pecorino oraz salami. Właściciele z pasją opowiadają o każdym produkcie i organizują degustacje.
Lokalne oliwa extra vergine z okolicznych wzgórz należy do najlepszych w Toskanii. Można ją kupić bezpośrednio u producentów lub w lokalnych sklepach.
Przy via Nazionale zjecie też dobre lody, kupicie wyroby rzemieślnicze ze skóry albo drewna, grafiki, obrazki i charakterystyczne pamiątki.
Informacje praktyczne
Do Cortony można dojechać pociągiem do stacji Camucia-Cortona, skąd kursuje autobus miejski na górę do miasta, Piazza Mercato (około 20 minut). Bilet 1,70 €, można go kupić w aplikacji AT BUS, też u kierowcy. Z Florencji podróż pociągiem trwa koło 2 godzin, z Rzymu około 3 godzin. Rozkład na stronie trenitalia.it.
Samochodem z autostrady A1 należy zjechać na węźle Valdichiana i jechać około 10 km do Cortony. Uwaga – centrum miasta jest zamknięte dla ruchu samochodowego, parkingi znajdują się poza murami miejskimi.
CORTONA – PARKING: https://maps.app.goo.gl/3GtqTCpyRFoyvj1y9
Po Cortonie najlepiej poruszać się pieszo, choć trzeba liczyć się ze stromymi uliczkami. Dla osób z problemami z poruszaniem się może to być wyzwanie.
Wycieczki po okolicy
Klasztor Le Celle
Z Cortoną blisko związany był święty Franciszek z Asyżu. Jego habit i Biblia przechowywane są we wspomnianym kościele San Francesco, natomiast 2 km od centrum miasta znajduje się klasztor Le Celle, w którym święty mieszkał i gdzie zachowała się jego cela. Prowadzi tu wąska droga wśród drzew, mało kto nią jeździ czy chodzi.
LE CELLE PARKING – LINK DO MAPKI
Teren klasztoru spowija cisza. To miejsce modlitwy i spotkań religijnych, otwarte dla turystów, ale nie na nich nastawione. Dwunastowieczny kompleks budynków wtapia się w naturę, łączy ze skałami, kryje wśród drzew, schodzi nad strumień. Cela świętego Franciszka jest po prostu jaskinią wydłubaną w zboczu. Święty spał na wąskiej desce w płytkiej niszy w ścianie. Oj, łatwo tu uwierzyć, że naprawdę rozdał wszystkie dobra i oddał się całkowicie służbie Bogu i ludziom, cierpiąc nędzę i głód, jakich dziś nie potrafimy sobie nawet wyobrazić. A przy tym czuł się szczęśliwy. Oto jak zdefiniowana jest radość doskonała w „Kwiatkach świętego Franciszka”:
Kiedy staniemy u Panny Maryi Anielskiej deszczem zmoczeni, zlodowaciali od zimna, błotem ochlapani i zgnębieni głodem i zapukamy do bramy klasztoru, a odźwierny wyjdzie gniewny i rzeknie: „Coście za jedni?” – a my powiemy: „Jesteśmy dwaj z braci waszej”, a on powie: „Kłamiecie, wyście raczej dwaj łotrzykowie, którzy włóczą się świat oszukując, i okradacie biednych z jałmużny, precz stąd”, i nie otworzy nam, i każe stać na śniegu i deszczu, zziębniętym i głodnym, aż do nocy; wówczas, jeśli takie obelgi i taką srogość, i taką odprawę zniesiemy cierpliwie, bez oburzenia i szemrania, i pomyślimy z pokorą i miłością, że odźwierny ten zna nas dobrze, lecz Bóg przeciw nam mówić mu każe, o bracie Leonie, zapisz, że to jest radość doskonała.
Nie ma w klasztorze strażników dbających o to, żeby turyści nie kłuli w oczy golizną, ale odruchowo poprawiam chustkę na ramionach. Mówi się tu szeptem albo w ogóle milczy, tylko żwir chrzęści pod nogami, w zaroślach krzyknie czasem ptak, jaszczurka zaszeleści w suchej trawie.
Z Cortony można łatwo dotrzeć do innych ciekawych miasteczek Toskanii: Montepulciano (30 km), Pienza (40 km), Montalcino (60 km). Warto również odwiedzić jezioro Trasimeno (15 km) oraz Arezzo (30 km).
Val d’Orcia z charakterystycznymi wzgórzami i cyprysami znajduje się około godziny jazdy samochodem i oferuje jedne z najpiękniejszych krajobrazów Toskanii.
Noclegi w Cortonie
Polecam zatrzymanie się w mieście na kilka dni, żeby naprawdę poczuć jego atmosferę.
Mogę zarekomendować trzy miejsca, znane mi osobiście:
Inne miejsca znajdziecie na Booking, również atrakcyjne agroturystki w okolicy.
Niektóre fragmenty tekstu pochodzą z naszego przewodnika po Toskanii i Umbrii.
