Wiele osób jedzie do Toskanii nie tylko zwiedzać jej wspaniałe zabytki, ale po prostu żeby pobyć nad morzem. Toskania ma plaże zarówno piaszczyste, szerokie, jak i wybrzeże skaliste. Na północy regionu, we Viareggio, Lido di Camaiore, Forte dei Marmi, Marina di Massa, większość plaż jest płatna i zastawiona leżakami oraz parasolami. Turyści szukający plaż bezpłatnych, miejsc bardziej dzikich, mniej zatłoczonych, często wybierają na pobyt Maremmę.
Maremma
Maremma to bardzo rozległy region geograficzny w Toskanii, o powierzchni około 5000 km², nad Morzem Tyrreńskim. Ciągnie się wzdłuż wybrzeża od mniej więcej Ceciny aż do Lacjum. Centralna część Maremmy leży w prowincji Grosseto i w popularnym przekazie właśnie te tereny są nazywane Maremmą. Okolice te wybierane są jako wakacyjna meta, bo nieco taniej, bo blisko morza i bezpłatnych plaż. Nie znam jednak nikogo, kto nie zamierzałby w Toskanii choć odrobinę pozwiedzać! Stąd rodzi się zaraz pytanie: ale co w tej Maremmie można zobaczyć?
Najważniejsze miasta Maremmy to Grosseto, Follonica, Castiglione della Pescaia, Orbetello, Massa Marittima. Od razu piszę, że nie znajdziecie tu żadnych najważniejszych zabytków architektury, malarstwa czy rzeźby w Toskanii, ale powłóczyć się możecie po urokliwych uliczkach sennych miasteczek wykutych w tufie, zobaczyć bardzo ciekawe obrazy w małych kościołach czy lokalnych muzeach, odwiedzić darmowe termy i po prostu podziwiać widoki, jeździć wąskimi drogami, gdzie przez całe kilometry nie zobaczycie ani jednej wioski…
Nazwa Maremma wywodzi się najprawdopodobniej od łacińskiego słowa maritima oznaczającego „regiony przybrzeżne, obszary morskie”. Niektórzy twierdzą, że Maremma pochodzi od kastylijskiego słowa marisma, co oznacza „bagno”.
Maremma zamieszkiwana była przez Etrusków, po których zostały liczne ślady – w Populonii, Roselle, Vetulonii. We wczesnym średniowieczu w regionie panował ród Aldobrandeschi, prawdopodobnie pochodzenia lombardzkiego. Hrabiowie Aldobrandeschi posiadali około 100 zamków, rozrzuconych na wzgórzach, co świadczy o rozwoju tego obszaru w czasach średniowiecza. Z końcem feudalizmu region znalazł się pod panowaniem Sieny (w XIII wieku), która podbiła Grosseto i wykorzystywała Maremmę głównie jako pastwiska. Utrata niezależności prowadzi do wyludniania się regionu, rolnictwo podupada, a powiększają się zaniedbane tereny podmokłe, co wiąże się z coraz częstszym występowaniem malarii i ogólnym wzrostem poziomu biedy. Maremma pozostanie uboga i „niezdrowa” aż do czasów drugiej wojny światowej, kiedy reżim faszystowski rozpocznie prace rekultywacyjne, głównie osuszając bagna, kopiąc rowy melioracyjne itd. Wcześniej, w wieku XIX również podejmowane były próby osuszenia Maremmy i przywrócenia tych terenów rolnictwu, jednak nie przyniosły spektakularnych efektów. Prace – pod rządami arcyksięcia Leopolda II – skupiały się raczej na północy regionu, w okolicach Ceciny, tam udało się wykopać kanały i osuszyć ziemię dla upraw.
Rozbójnicy czyli briganti
W tradycji ludowej Maremma kojarzy się z nędzą, chorobami oraz przestępczością. Od wieków była krainą rozbójników (briganti), których istnienie uwarunkowane było względami środowiskowymi, jak i geograficznymi – ze względu na graniczne położenie między Księstwem Toskanii a państwem kościelnym. Bandyci z Maremmy to często postaci dwuznaczne, bohaterowie legend i bohaterowie ludowi. Walczyli oni bowiem z niesprawiedliwością społeczną, gnębiąc panów i pomagając biedakom – tak przynajmniej głoszą podania.
Jednym z ostatnich briganti był Domenico Tiburzi (1836-1896). Stał się popularnym bohaterem, dobrym i pomocnym bandytą, który domagał się „podatku rozbójniczego” od wielkich właścicieli ziemskich, w zamian gwarantując im ochronę. Zabił wielu innych bandytów, którzy podobno wyróżniali się niegodziwością. Kierował się swoistym kodeksem moralnym, przez co zyskał sławę lokalnego Robin Hooda. Ścigany przez wiele lat, został zabity przez żołnierzy w 1896 roku.
Noclegi w Maremmie
Nasze polecane noclegi w Maremmie:
Massa Marittima – tania agroturystyka z basenem i restauracją otwartą też dla gości z zewnątrz
Semproniano – 2 domy, w których są 3 mieszkania dla 13 osób, basen, polska właścicielka
Stribugliano – wspaniała posiadłość z dużymi, wygodnymi apartamentami
Cinigiano – samodzielne domki z basenem
Sorano – duży ośrodek z basenami, gdzie właścicielką jest Polką
Poggiolo – tanie pokoje ze śniadaniami i basenem, sprawdzone miejsce, polecane przez Polaków! Można wynajmować na krótkie terminy, bardzo fajni właściciele.
The Sense Experience – wspaniały hotel przy plaży, dobre śniadania, doskonała obsługa. Basen, klimatyzacja, widok na morze.
B&B z basenem – Follonica, przyjemna rezydencja z basenem, do morza pieszo 10 minut;
Hotel La Posta – bardzo fajny hotel z basenem i restauracją, blisko morza i półwyspu Argentario
Co robić w Maremmie – miasteczka i termy
Plażować, spacerować, jeździć rowerem, pić wino, leniuchować 🙂 Region Maremmy to przede wszystkim natura, są tutaj parki krajobrazowe, rezerwaty chronione, więc to raj dla miłośników przyrody. Ale można i zwiedzać! W regionie jest bardzo dużo małych miasteczek, które warto zobaczyć. Poza tym jest całkiem spore, mało znane jezioro, nekropolie etruskie, termy. Samochód raczej będzie niezbędny. W Grosseto jest stacja kolejowa, również w miejscowościach na wybrzeżu są stacje, ale w głębi lądu raczej nie da się podróżować bez własnego środka lokomocji.
Oto lista propozycji, które uatrakcyjnią Wam pobyt w Maremmie:
Massa Marittima – z przepięknym starym centrum, XII-wieczną katedrą pod wezwaniem San Cerbone, średniowiecznym klasztorem San Pietro all’Orto z uroczym dziedzińcem, pałacami przy głównym placu, z dobrą kuchnią i wieloma uroczymi zaułkami.
Magliano in Toscana – małe miasteczko z prześlicznym centrum i zachowanymi częściowo średniowiecznymi murami obronnymi. Niedaleko miasteczka zobaczyć można spektakularne ruiny Monastero di San Bruzio (XI wiek).
Montemerano – charakterystyczne miasteczko, które również zachowało średniowieczny charakter, bogate w kościoły i kamienice z długą historią. W XIV-wiecznym kościele San Giorgio obejrzeć trzeba niezwykły obraz Madonna della Gattaiola, czyli Madonna od kociej dziury – obraz w którym wycięto otwór dla kota w czasach kiedy służył jako drzwi do komory…
Pitigliano – bardzo słynne miasto toskańskie z długą historią sięgającą czasów Etrusków. Pitigliano wyróżnia się też zachowaną dzielnicą żydowską, którą można zwiedzić. Z drogi wiodącej do miasteczka można zrobić wspaniałe zdjęcia pokazujące usytuowanie miejscowości na tufowych skałach. W okolicach wiją się etruskie drogi wykute w głębokich jarach, idealne, jeśli chcemy Toskanię pokonywać również pieszo.
Sorano – niedaleko Pitigliano, miasteczko zwane toskańską Materą, o wielu opuszczonych domach, bardzo sugestywne.
Sovana – kolejne urocze miasteczko ze starym centrum, ze wspaniałą katedrą San Pietro wybudowaną w X wieku! Zachowały się też pałace miejskie, mury obronne. W okolicy do obejrzenia park archeologiczny z grobowcami etruskimi.
Terme di Saturnia – a właściwie Le Cascate del Mulino, darmowe gorące źródła położone niedaleko Saturni, zazwyczaj zatłoczone, ale wczesnym rankiem lub poza sezonem jest szansa na więcej prywatności.
Castiglione della Pescaia – miejscowość nadmorska z historycznym centrum, położona na zboczu wspinającym się od plaż. Fajna na krótki spacer.
Roccatederighi – sugestywne toskańskie borgo na wzgórzu, z uliczkami wykutymi w skale, warte jednodniowej wycieczki. Szare domy, małe ogródki, zaułki tworzą niezapomnianą atmosferę.
Lago dell’Accesa – spore jezioro, w którym można się kąpać! Z jednej strony jest głębokie, ale z drugiej dno opada łagodnie, więc jest bezpiecznie dla dzieci. Otoczone zielenią może być alternatywą dla kąpieli w morzu.
Cana – jedna z wielu wiosek na wzgórzu, z pięknym placem miejskim ze studnią, widokami dookoła i bardzo popularną pizzerią!
Campiglia Marittima – urocze miasteczko ze średniowieczną zabudową. Zachowały się fragmenty murów oraz zamku dominującego nad miejscowością. Kilka restauracji i świetna lodziarnia w centrum!
Monte Argentario – jedno z najbardziej znanych miejsc w Maremmie. Cypel, który pierwotnie był wyspą, charakteryzuje się wysoką, skalistą linią brzegową porośniętą typowymi krzakami, poprzecinaną gajami oliwnymi i winnicami. Obecnie Monte Argentario jest połączone z lądem mierzejami Feniglia i Giannella, dwoma pasami nieprzerwanej piaszczystej plaży. Znajduje się tu obszar chroniony WWF, jako jedno z głównych miejsc zimowania ptaków gniazdujących w Europie.
Talamone – bardzo malownicze miasteczko położone na skałach nad morzem. Zachowały się fragmenty murów, twierdzy, kilka kościołów. Można się wykąpać w zatoczkach, ale nie ma tu plaży piaszczystej.
Vetulonia – dawne miasto etruskie, jedno z 12 miast Ligi Etruskiej. Terytorium Vetulonii było zamieszkane już od IX wieku p.n.e., o czym świadczy odkrycie niektórych grobów, ale jego największy rozwój przypada na czasy etruskie. Vetulonia została „odkryta” pod koniec XIX wieku, kiedy rozpoczęto prace archeologiczne, wydobywając na światło dzienne grobowce i starożytne mury. Park archeologiczny zwiedza się dziś za darmo.
Większość tych miejscowości opisałam bardziej szczegółowo w naszym przewodniku po Toskanii i Umbrii – w tej chwili dostępny jest już tylko ebook, papierowy nakład się wyczerpał.
Właściwie wszystkie małe miejscowości w regionie mają coś do zaoferowania, jeśli nie zabytki, to lokalne trattorie, widoki, kawiarnie, place miejskie, gdzie spotykają się mieszkańcy. Pejzaż Maremmy jest spokojny, to łagodne wzgórza, szerokie krajobrazy pełne pól, łąk, pastwisk, czasem w oddali zamajaczy ufortyfikowana wioska. Warto poszukać własnych miejsc…
Plaże Maremmy
Większość plaż Maremmy jest piaszczysta i w dużej mierze bezpłatna. Wzdłuż wybrzeża rosną lasy piniowe, więc łatwo o cień w upalne dni. Z ładnych plaż słynie Follonica (miasto), piękne plaże znajdziecie w Principina a Mare, Marina Alberese czy Cala Violina (dojście pieszo). Jest tu wiele fajnych kempingów blisko morza.
Od południa:
Plaża koło Capalbio – ciągnie się nieprzerwanie przez 12 km, granicząc z gminą Orbetello na północy i Lacjum na południu. Plaże darmowe i płatne, piasek ciemny, drobny żwirek. Morze raczej płytkie przy brzegu, są dojazdy dla samochodów niemal do samej plaży.
W Ansedonii znajdują się właściwie dwie plaże: jedna (od strony północno-zachodniej) zwrócona w stronę Argentario, a druga (od strony południowo-wschodniej) w kierunku wybrzeża Capalbio. Oba są piaszczyste z bezpłatną plażą, kąpieliskami, barami i restauracjami. Na obu głębokość wody wpływającej do morza pozostaje niska przez kilka metrów od brzegu.
Plaża koło Ansedonii i Orbetello – z lasem piniowym (teren rezerwatu leśnego). Na grobli łączącej ląd z Półwyspem Argentario, plaże bezpłatne (Feniglia), są też bary i kąpieliska. Są to plaże piaszczyste, wiele wyrzuconego drewna, z którego ludzie budują szałasy. Można dojechać ścieżką rowerową. Na grobli znajduje się rezerwat przyrody Duna Feniglia.
Plaże na terenie rezerwatu Parco della Maremma – plaże dzikie, piaszczyste, piękne. Dojście pieszo lub rowerem. Parking w Marina di Alberese, ale jest tu mało miejsc, wjazd przez szlaban. Lepiej zaparkować w Alberese, stąd jeździ navetta do plaż lub można dojechać rowerem, ok. 7 km.
Principina a Mare – szerokie plaże piaszczyste, w części bezpłatne, ale są też bary, wypożyczalnie leżaków, ubikacje. Po krótkim spacerze dociera się do części bardziej dzikiej, mniej uczęszczanej (na południe).
Plaża Le Rochette na północ od Castiglione della Pescaia – należy jechać nadmorską drogą SP158/SS322 i kierować się znakami. Ostatni odcinek drogi przed dotarciem na plażę jest dość wąski i zatłoczony, lepiej zaparkować wcześniej i dojść pieszo. Plażę piaszczyste oraz skałki. Plaże zagospodarowane, są tu bary, kąpieliska, restauracje, leżaki.
Plaża koło Punta Ala – plaża na początku skalista, potem piaszczysta. Tu znajduje się plaża dla psów Bau Beach.
Cala Violina – mała plaża pomiędzy Punta Ala a Follonica, uważana za jedną z najładniejszych w tej części wybrzeża. Latem trzeba robić rezerwację, bo wpuszczana jest ograniczona liczba osób. Dojście tylko pieszo. Szczegóły na stronie www.calaviolinascarlino.it/it/
Follonica – plaże w mieście i poza miastem, szerokie, piaszczyste, zagospodarowane w dużej mierze, ale też bezpłatne.
Sprawdź inne noclegi na toskańskim wybrzeżu
Parco regionale della Maremma
Jeden z kilku obszarów chronionych w Maremmie. Park Maremma został założony w 1975 roku i rozciąga się od ujścia rzeki Ombrone do Talamone, wzdłuż linii brzegowej Toskanii, wśród lasów, pól, bagien i pastwisk. Park ma powierzchnię 100 kilometrów kwadratowych. Na stronie parku są dobrze opracowane informacje na temat wycieczek pieszych, rowerowych, konnych i innych atrakcji na terenie!
