Gratka dla wielbicieli malarstwa. Jeszcze przez cały rok 2023 w tej wspaniałej florenckiej kaplicy można oglądać freski Masaccia, Masolina i Filippina Lippiego, chodząc po rusztowaniach, a więc z bliska!
Rusztowania zostały wzniesione już w 2020 roku, dla zwiedzających udostępniono je w 2022 roku. Umożliwią ekspertom zbadanie stanu cyklu fresków zdobiących ściany kaplicy. Freski są arcydziełem sztuki wczesnego renesansu. Prace pozwolą konserwatorom na opracowanie planu konserwacji i późniejszej ochrony malowideł.
Filmik nagrany przez Grzegorza 24.06:
Jak możemy przeczytać na stronie muzeum, kontrola potwierdziła, że ogólny stan fresków jest dobry, ale też
ujawniła obecność miejscowych zniszczeń, jak rysy, odstawanie tynku i farby w niektórych fragmentach itp. Prace konserwatorów pozwolą zbadać dokładnie przyczyny zniszczeń i opracować odpowiednie procedury na przyszłość.
Bilet do kaplicy kosztuje 10 €. Wymagana albo przynajmniej wskazana jest wcześniejsza rezerwacja. Wchodzi się w małych grupach (ok. 10 osób), wizyta trwa około 30 minut. Grzegorz nie robił rezerwacji i wszedł bez kolejki, ale lepiej zarezerwować termin!
Kaplica jest czynna w poniedziałki, piątki, soboty od 10 do 17, w niedzielę od 13 do 15. Zamknięta jest we wtorki, środy i czwartki.
Historia kościoła i kaplicy
W 1268 r. grupa zakonników przybyłych z Pizy założyła we Florencji kościół Beata Vergine del Carmelo. Prace budowlane prowadzone były przy udziale gminy i najbogatszych rodzin florenckich, zakończyły się długo po dacie konsekracji kościoła – konsekracja 1422, zakończenie budowy 1475 rok. Fasada kościoła pozostała do dziś niedokończona, jest tylko okładzina z kamienia i cegły.
Dzięki stopniowemu pozyskiwaniu okolicznych gruntów wspólnota zakonna zaczęła się powiększać. Powstawały zabudowania klasztorne, dobudowano dormitorium, refektarz, kapitularz i infirmerię. Pomiędzy XIV a XV wiekiem zaczęto intensywne prace dekoracyjne, powstało wówczas dużo fresków na ścianach różnych pomieszczeń. W międzyczasie wzrosło znaczenie konwentu, w którego salach miały siedziby różne towarzystwa świeckie. W XIV wieku konwent stał się Studium Generale, czyli rodzajem uniwersytetu posiadającego uprawnienia do nadawania stopni naukowych.
Struktura kościoła została zmieniona w XVI wieku, kiedy to, podobnie jak inne kościoły florenckie, również ten przeszedł znaczne prace dostosowawcze do przepisów Soboru Trydenckiego. W rzeczywistości na polecenie księcia Kosmy I architekt Giorgio Vasari usunął ścianę działową, umieścił chór w prezbiterium i całkowicie odnowił ołtarze. Następnie intensywne prace modernizacyjne objęły również pomieszczenia klasztorne: w latach 1597-1612 dokonano przebudowy pierwszego krużganka, co wiązało się z utratą słynnego fresku Sagra Masaccia; następnie powstał drugi refektarz, nazwany Sala Vanni na cześć autora zdobiącego go fresku oraz nowa biblioteka.
W 1771 roku w kościele wybuchł potworny pożar, który szybko się rozprzestrzenił i zniszczył niemal całe wnętrze, wraz z dachem. Szczęśliwie ocalały tylko kaplice: Brancaccich i Corsinich. W ciągu kilku lat po pożarze kościół został całkowicie odnowiony w stylu późnego baroku i taki wygląd utrzymał do dzisiaj.
Dekorację kaplicy, założonej przez rodzinę Brancaccich pod koniec XIV wieku, zlecił bogaty kupiec Felice Brancacci, w roku 1423. Prace wykonywali dwaj wspaniali i bardzo różni w stylu malarze: Masolino da Panicale i Masaccio. Nie jest pewne, czy pracowali razem, czy Masaccio zastąpił Masolina po jego wyjeździe na Węgry. W każdym razie freski powstawały do roku 1427, kiedy to prace zostały przerwane. Po wygnaniu Brancacciego (1436), który popadł w niełaskę z powodu konfliktu z Medyceuszami, zakonnicy z klasztoru kazali wymazać portrety wszystkich postaci związanych z jego rodziną. Dopiero w latach 1481-1483 Filippino Lippi przeprowadził renowację i uzupełnił brakujące sceny.
Freski w Kaplicy Brancaccich
Freski pokrywają 3 ściany kaplicy, a ich tematem są sceny z życia św. Piotra. Cykl stanowi jedno z najpełniejszych przedstawień historii najważniejszego świętego w historii Kościoła, któremu powierzono zadanie założenia Kościoła Chrystusowego, w celu kontynuowania misji zbawienia człowieka po grzechu pierworodnym i wygnaniu z raju.
O ile Masolino jest uznawany za świetnego malarza swoich czasów, o tyle Masaccio zyskał miano geniusza, prekursora renesansu. Wraz z nim narodziło się nowoczesne malarstwo, Masaccio udoskonalił perspektywę, realistyczne przedstawianie postaci ludzkich oraz potrafił pokazać w bardzo ekspresyjny sposób ludzkie uczucia, zwłaszcza cierpienie, rozpacz, smutek. To malarz niezwykły, zwłaszcza jeśli pamięta się o tym, że zmarł w wieku zaledwie 27 lat! Wystarczy przyjrzeć się dwóm scenom pokazującym Adama i Ewę w raju, żeby zdać sobie sprawę, jak ogromne były różnice w sztuce obu mistrzów malarstwa (Kuszenie – Masolino, Wygnanie – Masaccio).
Warto zwrócić też uwagę, jak oświetlone są sceny na freskach – w sposób realistyczny, jakby źródło światła, które pada na postacie, pochodziło z okna kaplicy. Spójrzcie tylko na cienie układające się zgodnie z tym naturalnym światłem.
Ciekawostką jest, że Masaccio sportretował w jednej ze scen samego siebie (Przywrócenie do życia… – Masaccio patrzy na widza, obok niego stoją prawdopodobnie: Masolino, Leon Battista Alberti i Filippo Brunelleschi), a w innej być może swojego brata, również malarza, Lo Scheggię (Św. Piotr uzdrawia cieniem).
Filippino Lippi też nie omieszkał się sportretować – po prawej stronie sceny Dysputa św. Piotra…, jest uderzająco podobny do swojego mistrza, Botticellego.
Poszczególne sceny na ścianach kaplicy (fot. z Wikipedii):
Zdjęcia fresków z bliska:
Kaplica Brancaccich znajduje się w kościele Santa Maria del Carmine, po drugiej stronie Arno, blisko mostu Ponte alla Carraia.
Florencję najlepiej zwiedzać pieszo, do większości miejsc dojdziemy spacerem, bez potrzeby używania komunikacji miejskiej czy taksówek. Parkingi w centrum są drogie, do strefy ZTL w centrum nie można wjeżdżać bez pozwolenia, więc raczej polecam zatrzymać się na nocleg w mieście (najlepiej na kilka dni) albo gdzieś niedaleko i dojeżdżać do Florencji pociągiem. Główna stacja kolejowa Santa Maria Novella znajduje się w centrum.
Polecane noclegi we Florencji:
Bed & Breakfast Il Bargello – pokoje ze śniadaniem lub małe apartamenty z kuchnią. W centrum miasta, klimatyzacja, wi-fi.
Borgo Signature Rooms – niedaleko Piazza Santa Croce, pokoje z wi-fi, klimatyzacją, dostępny parking. Można wypożyczyć rowery.
Kerasiá – nieco poza ścisłym centrum, ale wciąż w odległości spaceru, pokoje z łazienkami, wi-fi, dostępem do ogrodu. Wspólna kuchnia.
Florence center train station – blisko stacji kolejowej w centrum, niedrogie mieszkanie dla 2-4 osób. Na wyposażeniu lodówka, mikrofalówka, wi-fi, klimatyzacja.
Aramis Rooms – kilka minut pieszo od dworca SMN i Mercato San Lorenzo, pokoje z łazienkami, z czajnikiem, wi-fi.
Amabilia – eleganckie pokoje z łazienkami w centrum Florencji, blisko Arno.
Florence Urban Nest – 3 km od katedry i ścisłego centrum, przestronne pokoje z łazienkami, wi-fi, niektóre z tarasem. Niezbyt wysokie ceny jak na Florencję!
